بانك تسويه بين المللي (BIS) Bank for International settlement
بانك تسويه بين المللي محتاظترين مؤسسه مالي درجهان است، مكاني كه بانكداران مهم كشورهاي صنعتي ده بار درسال درآنجا بايكديگر ملاقات ميكنند و درباره سيستم مالي جهان به بحث وتبادي نظر ميپردازند.
اين بانك درسال 1930 تاسيس شد واكنون مووج همكاريهاي پولي و مالي بينالمللي است و به عنوان يك بانگ به بانكهاي مركزي خدمت ارائه ميدهد.
اين مركز تنها با دولتها و نهادهاي دولتي سروكاردارد وازاشخاص وشركتهاي خصوصي سپردهاي نميپذيرد و خدمتي به آنها ارائه نميدهد. اين بانك به طور مخفيانه امنيت رابراي جابهجايي مقادير هنگفت پول يا طوميان كشورهاي داراي سهم تامين ميكند. ازطريق اين سازمان مبادله كنندگان پول نقد و طلا نميتوانند هويت فروشندگان وخريداران واقعي را تشخيص دهند.
درپايان جنگ جهاني اول ، اُوِن دي يانگ وزير خزانه داري آمريكا براي تادينه ديون آلمان و پرداخت خسارت طبق قرارداد ” ورساي ” پاريس طرحي را پيشنهاد داد كه منجر به ايجاد بانك تسويه بينالمللي شد.
اين بانك به عنوان يك بانك پاياپاي بينالمللي مشكل مناسبات پولي و مالي را رسيدگي ميكند وبه انعقاد قرارداد پرداخت اعتبار در سطح بينالمللي ميپردازد.
ازژوئن 1931 فعاليت بانك توسط “هُووِر” رئيس جمهور وقت آمريكا متوقف ماند، درنتيجه ازقسمتي از فعاليتهاي خود محروم شد، به علاوه بحران اقتصادي دهه 1930 موجب شد كه بسياري ازكشورهاي معيار طلا را رها كنند، بنابراين بانك مجبور شد ازمداخله درمعاملات بخشهاي شرقي و مركزي اروپا خودداري كند.
پس ارپايان بحران دهه 1930 ، وبا آغاز جنگ جهاني دوم، بانك بدليل داشتن رابطه با هردوقطب جنگ تصميم گرفت ازانجام هرگونه معامله با دوقطب متخاصم و كشورهاي بيطرف بحث انگيز خودداري كند.
دردهه 1940 كنفرانس برتون وودز خواستار انحلال BIS شد ودليل آن را مشكوك بودن به را بطه بانك با آلمان ذكر كرد ولي پس از رأيگيري اين تصميم به عمل نرسيد.
ويژگيهاي كاركردي BIS
1)اين مركز محل گردهمايي و بحث و تبادل نظر درباره همكاريهاي مالي بينالمللي است.
2) مركز تحقيقات پولي واقتصادي كاربردي است و تحقيقاتش را درقالب BIS Annual Report منتشر ميكند.
3) اين مركز موسسهاي است بينالمللي كه درزمينه ايجاد همكاري و مشاركت ميان بانكهاي مركزي و موسسات مالي بين المللي فعاليت ميكند. درواقع اين بانك بانكدار بانكهاي مركزي است و تقريباً 80 بانك مركزي از سراسر دنيا درآن سپرده دارند و همچنين BIS پرداخت كننده تسهيلات برقراري ارتباط (bridge facilities) بين بانكهاي مركزي است .
4) BIS درخصوص عملياتهاي مالي بينالمللي به عنوان يك نماينده يا متعهد عمل ميكند، نماينده رسمي صندوق همكاري پولي اروپاست كه اين صندوق 20% از ذخاير پول وطلاي كشورهاي عضو اتحاديه اروپا را دراختيار دارد.
محل تشكيل وفعاليتهاي بانك بين المللي تسويه
محل اين مركز در شهد بال سوئيس است . اين شهر محل تلاقي بانكهاي مركزي و محل نظارت بر بازارهاي پولي بينالمللي است.
BIS كه فعاليت خود را ازسال 1930 شروع كرد به عنوان قديميترين سازمان بينالمللي مالي جهان است. علاوه بر شهد بال اداره نمايندگي آن براي آسيا و اقيانوسيه درهنگ كنگ (سار) ميباشد.همچنين نمايندگر قاره آمريكا در شهر مكزيكو درسال 2002 تاسيس شد.
ساختاربانك
اين مركز داراي يك مديركل ، يك معاون مديركل، سنجش اصلي دبيرخانه كل، بخش پولي واقتصادي و بخش بانكداري ويك مشاوركل است تعداد كاركنان بانك به طور موقت درآن فعاليت دارند 517 نفر از 41 كشور جهان است.
مجامع عمومي
مجمع عمومي ساليانه در BIS طي 4 ماه از تاريخ 31 مارچ (دراواخر سال مالي) تشكيل ميشود. پنجاه موسسه حق راي ونمايندگي درمجمع دارند. كه عبارتند از بانكهاي مركزي يا مقامات پولي كشورهاي:
آرژانتين استراليا اتريش بلژيك بوسني وهرزگوين برزيل بلغارستان كانادا چين كرواسي جمهوريچك دانمارك استوني فنلاند فرانسه آلمان يونان هنگكنگ مجارستان ايسلند هلند ايرلند ايتاليا ژاپن كره لاتويا ليتواني مقدونيه مالزي مكزيك هلند نروژ لهستان پرتغال روماني روسيه عربستان سنگاپور اسلوني اسلواكي آفريقايجنوبي اسپانيا سوئد سوئيس تايلند تركيه بريتانيا آمريكا و بانك مركزي اروپا.
هيئت مديره بانك:
هيئت مديره اين بانك 17 عضو دارد كه شامل 5 مدير ازخارج از سازمان است كه عبارتند از رؤساي بانكهاي مركزي، بلژيك ،فرانسه، آلمان، ايتاليا، بريتانيا،و ايالات متحده آمريكا، همچنين مديران بانكهاي مركزي كانادا، ژاپن، هلند،سوئد و سوئيس هماكنون به عنوان اعضاي هيئت مديره انتخاب شدهاند كه اين افراد رئيس كل BIS را براي سهسال منصوب ميكنند. همچنين هيئت مديره يك معاون رئيس انتخاب ميكند. اين هيئت حداقل هرسال 6 بار تشكيل جلسه ميدهند و طي اين جلسه معاون مدير كل و سه تن از سران بخش را منصوب ميكنند.
جايگاه قانوني BIS
ساختار اين بانك اين شركت محدود با سرمايهاي متشكل ازسهام منتشره است اختلافات موجود دو روابط شغلي بين بانك و كاركنان يا صاحب منصبان قبلي آن يا افرادي با آنان اقامه دعوي دارند به وسيله مقاهده ستادي بانك و معاهده كشور ميزبان به دادگاه اداري بانك ارجاع داده ميشود.
سرمايه بانك
سرمايه اصلي بانك 500 ميليون فرانك طلا ميباشد. اين سرمايه در سال 1969 به 5/1 ميليارد فرانك رسيد اما تنها اين سرمايه آزاد شده و تنها 250 ميليون فرانك طلا اهميت دارد.
همايشهاي همكاريهاي پولي و مالي بينالمللي
جلسههاي مديران BIS به طورمنظم درشهدبال و گاهي درنمايندگي هنگكنگ (SAR) تشكيل ميشود. مهمترين اين همايشها، همايش هيئت BIS است كه هردوماه يكبار تشكيل ميگردد. اين جلسات تسهيلات لازم براي بانك مركزي درحوزههايي مثل نظارت برفعاليتهاي بازار ارز خارجي، بازبيني و تجزيه وتحليل توسعه بازار مالي و نظارت بر سيستمهاي پرداخت دستمزد و حل اختلاف را فراهم ميكند.
مديران بانك مركزي گروه 10
اين گروه زماني تشكيل شد كه 10 كشور عضو IMF به همراه سوئيس موافقت كردند كه منابع را براي IMF ازخارح از سهميه وجوهي كه با عنوان موافقتنامه عمومي براي وام GAB قابل دسترس است ايجاد كنند. رئيس اين گروه مدير بانك انگلستان است.
نام كميتههاي مرتبط به BIS:
كميته سيستمهاي حل اختلاف وپرداخت دستمزد CPSS
كميته سيستم مالي جهاني CGFS
كميته بازارها (ارز و طلا)
موسسه تحكيم مالي FSI
همايش تحكيم مالي FSF
انجمن بينالمللي مديران بيمه IAIS
انجمن بين المللي بيمهگران سپردهها IADI
وظايف بانك تسويه بينالمللي BIS
به موجب ماده 24 اساسنامه BIS اين بانك بسياري از فعاليتهاي معمول يك بانكرا شامل نميشود. اين بانك يك بانك ناشر است، ودرمعاملات و سپرده پذيريها نقشي ندارد. و تنها سپردههاي بانكهاي مركزي را ميپذيرد.
از سوي ديگر طبق ماده 21 اين عمليات توسط بانك تسويه ميتواند انجام شود.
خريد و فروش و نگهداري طلا ، خريد و فروش ارزهاي خارجي و اوراق بهادار قابل معامله البته غير ازسهم و قبول سپردههاي بانكهاي مركزي يا دولتها، عامليت بانكهاي مركزي را ميپذيرد، انجام تسويههاي بينالمللي را نيز بر عهده دارد.
اين بانك درمقام عامليت بانكهاي مركزي سه نقش مهم دارد، دريافت سپرده مداخله دربازار طلا، محل ملاقات و تجمع بانكهاي مركزي بودن.
ازسويي عمدهترين وظايف BIS به شرح زير است:
1) BIS به بانكهاي مركزي 20 كشور صنعتي درهماهنگي امكانات فني و آموزشهاي گزينش شده كمك ميكند.
2) براي ادغام موسسه وين كه براي فراهم آوردن نيازهاي آموزشي به بانكهاي مركزي دركشورهاي درحال گذار به وجود آمده است فعاليت ميكند.
3) به سازمان دادن جلسات متخصصان درمورد: فناوري اطلاعات امنيت رويههاي مديريت داخل و مباحث قانوني خاص ميپردازد.
فعاليتهاي بانكي BIS
اين بانك براي كمك به بانكهاي مركزي دراداره ارز و بازيافت ثروتها طراحي شده و همچنين به عنوان يك بانكدار براي سازمانهاي مالي بينالمللي فعاليت مينمايد و بودجهها را تنظيم ميكند.
درحيطه سرمايهگذاري نيز BIS علاوه برقراردادن وجوه در بازارهاي بين المللي گاهي مساعدههاي كوتاه مدت به بانكها مركزي ميدهد.
فعاليت BIS به عنوان عامل وكارگزار
عامل سازمان اروپايي همكاري اقتصادي “OEEC“ و همچنين عامل سازمان همكاري اقتصادي و توسعه “OECD“ مهمترين نقش BIS درفعاليتهاي بينالمللي بوده واين امر به بانك كمك كرد تا بتواند نسبت به تامين اتحاديه اروپايي پرداختها UEP و قراردادهاي پولي اروپايي EMA نيز اقدام كند.
